Σύμφωνα με έγγραφο του Αναπληρωτή Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Κώστα Τζαβάρα, το Μουσείο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Pfahlbaumeseum επιβεβαίωσε ότι θα επιστρέψει τη λεία πολέμου εντός του Ιουνίου, και πιο συγκεκριμένα πρόκειται για 8.000 κομμάτια από αγγεία της νεολιθικής εποχής τα οποία προέρχονται από παράνομη ανασκαφή που έγινε το 1941 σε περιοχή κοντά στο Βελεστίνο και τα εξήγαγε παρανόμως στη Γερμανία αρχαιολόγος.
Την επιστροφή των αρχαίων έχει επισημάνει με κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις του, ο Βουλευτής Ηρακλείου κ. Λευτέρης Αυγενάκης προς τους αρμόδιους Υπουργούς, και όπως συγκεκριμένα ανέφερε: «πέραν των γνωστών και πολυσυζητημένων αποζημιώσεων και επανορθώσεων των Γερμανών, υπάρχει και μία σχετικά άγνωστη, αλλά εξίσου σημαντική οφειλή τους απέναντι στην Ελλάδα, και αφορά στην τύχη εκατοντάδων αρχαιοτήτων που εκλάπησαν από την Ελλάδα την περίοδο της γερμανικής κατοχής, τα οποία εξακολουθούν να αγνοούνται έως σήμερα, αν και στο υπουργείο Πολιτισμού από το 1946 υπάρχει αναλυτική γραπτή αναφορά για τα αντικείμενα που αφαίρεσαν παράνομα Γερμανοί».
Όπως δηλώνει ο κ. Λευτέρης Αυγενάκης: «πρέπει να συνεχιστεί αυτή η προσπάθεια για την επανάκτηση των αρχαιοτήτων, με σχεδιασμό, μέθοδο και καταγραφή, διότι πέραν αυτών των αρχαιοτήτων, είναι και πολλές άλλες, που αποδεδειγμένα εκλάπησαν από τους κατακτητές όπως αρχαία αντικείμενα από το Μουσείο της Κνωσού, ένα άγαλμα της Αφροδίτης και δύο μικρές κεφαλές από τη Γόρτυνα αλλά και άλλα μικρά αγγεία από τη Φαιστό»
«Κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής οι Ναζί προέβησαν σε συστηματικές κλοπές αρχαιοτήτων από τα μουσεία της πατρίδας μας και διενήργησαν ακόμη και εκτεταμένες παράνομες ανασκαφές σε πολλές περιοχές της χώρας μας, όπως, μεταξύ άλλων, στη Χαλκίδα, στο Άργος, στην Κωπαΐδα, σε νεολιθικό οικισμό στη Θεσσαλία και σε πολλά σημεία της Μακεδονίας και της Κρήτης. Παράλληλα, κατά την αποχώρηση των Γερμανών από τη χώρα, καταστράφηκαν ή προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές σε αρχαιότητες ή αρχαιολογικούς χώρους» υπογραμμίζει ο Λευτέρης Αυγενάκης..
Όπως είναι προφανές, χρειάστηκαν κάποια χρόνια και έντονες γραφειοκρατικές και διπλωματικές διεργασίες. Από το 2010 η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών είχε ενημερωθεί από τον επιστημονικό υπεύθυνο του Pfahlbaumeseum της Γερμανίας, ότι στο συγκεκριμένο Μουσείο φυλάσσονται αρχαιότητες προερχόμενες από παράνομη ανασκαφή νεολιθικού οικισμού στη Θεσσαλία, η οποία διεξήχθη κατά τη διάρκεια της Κατοχής από τους Γερμανούς. Η Διεύθυνση επικοινώνησε άμεσα με το εν λόγω Μουσείο από το οποίο έλαβε διαβεβαιώσεις ότι τα αρχαία θα επαναπατρισθούν.
Για το θέμα των Ελληνικών αξιώσεων ως προς τις αρχαιότητες που εκλάπησαν κατά την κατοχή, ο Υπουργός Εξωτερικών, κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος, σε έγγραφη απάντησή του προς τον Βουλευτή Ηρακλείου, κ. Λευτέρη Αυγενάκη, ξεκαθαρίζει ότι «το ζήτημα της επιστροφής των ελληνικών πολιτιστικών αγαθών που εξήχθησαν παρανόμως από τη χώρα μας, εντάσσεται στο ευρύτερο θέμα των αξιώσεων της Ελλάδας κατά της Γερμανίας για τις παραβιάσεις του δικαίου του πολέμου στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου».
Υπογραφή Διμερών Συμβάσεων
Γενικότερα πάντως, το υπουργείο Πολιτισμού συνεργάζεται με το Υπουργείο Εξωτερικών για την προώθηση ενός δικτύου συνεργασίας με πολλές χώρες μέσω της υπογραφής διμερών συμφωνιών για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών και την πρόληψη της παράνομης διακίνησης τους. Η Ελλάδα έχει ήδη υπογράψει Πρωτόκολλα Συνεργασίας με την Ελβετία, την Κίνα, τις ΗΠΑ και πολύ πρόσφατα, στις 4.3.2013, και με την Τουρκία. Σε εξέλιξη βρίσκονται διαπραγματεύσεις για την υπογραφή αντίστοιχων συμφωνιών με άλλα κράτη.
Για τα παραπάνω, ενημερώθηκε εγγράφως πρόσφατα η Βουλή, από τον υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τζαβάρα με αφορμή ερώτηση που κατατέθηκε από τον ανεξάρτητο βουλευτή Γιώργο Κασαπίδη και τον βουλευτή της ΝΔ Λάζαρο Τζαβδαρίδη για τη διεκδίκηση κλεμμένων αρχαιοτήτων και άλλων θησαυρών που φυλάσσονται σε μουσεία του εξωτερικού.
Η ψηφιακή συλλογή
Η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, ως αρμόδια για τα ζητήματα διεκδίκησης και επαναπατρισμού παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών, τηρεί ηλεκτρονικά αρχεία κλαπέντων ή και υπεξαιρεθέντων καθώς και κατασχεθέντων κινητών μνημείων. Τα αρχεία αυτά με τις αρχαιότητες που αναζητούνται στο εξωτερικό ενημερώνονται συνεχώς. Ωστόσο η αναζήτηση αντιμετωπίζει αντικειμενικές δυσκολίες, καθώς συχνά δεν υπάρχουν φωτογραφίες των αρχαιοτήτων που εκλάπησαν στο παρελθόν, γεγονός που δυσχεραίνει τόσο την ταύτιση όσο και τη διεκδίκησή τους. Στο πλαίσιο αυτό, η Γενική Γραμματεία Πολιτισμού ζήτησε κατά προτεραιότητα τον συνεχή εμπλουτισμό των Ψηφιακών Συλλογών Κινητών Μνημείων, καθώς η τήρηση φωτογραφικού αρχείου, αποτελεί συχνά τη μοναδική αδιάψευστη απόδειξη παράνομων ενεργειών.
Στην Υπηρεσία τηρείται πλήρες ηλεκτρονικό αρχείο παράνομων ανασκαφών ή και ανελκύσεων και όπως κάνει γνωστό ο υπουργός Πολιτισμού Κώστας Τζαβάρας, ύστερα από επιτυχή τεκμηρίωση και διεκδίκησή τους, όσο και κατόπιν οικειοθελούς προσφοράς, έχουν συντελεστεί κατά το παρελθόν αρκετοί επαναπατρισμοί. Όπως ειδικότερα γίνεται γνωστό, από το 2009 έως το 2012 η αρμόδια Υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού έχει επαναπατρίσει 278 πολιτιστικά αγαθά ελληνικής προέλευσης και πολλά κιβώτια οστεολογικού υλικού, τα οποία είχαν διακινηθεί και εξαχθεί εκτός της Χώρας παρανόμως.
Ο κ. Τζαβάρας αναφέρει επίσης ότι επί του παρόντος βρίσκεται σε εξέλιξη ο χειρισμός πολλών υποθέσεων επαναπατρισμού πολιτιστικών αγαθών από διάφορες χώρες του εξωτερικού για τις οποίες γίνεται προσπάθεια να υπάρχει πάντα πλήρης αρχαιολογική και νομική τεκμηρίωση προκειμένου να εξαντλούνται όλα τα νόμιμα μέσα που διαθέτει η χώρα για την επιτυχή έκβαση των επαναπατρισμών.
Η σύμβαση της UNESCO
Ταυτόχρονα, η γενική γραμματεία Πολιτισμού συμμετέχει ενεργά σε όλες τις συναντήσεις των Διεθνών Οργανισμών-στους οποίους η Ελλάδα είναι μέλος-σχετικά με την πρόληψη της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών με σκοπό τη δημιουργία δικτύου συνεργασίας για την παρεμπόδιση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών. Πιο συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 2012, κατά τη 2η Συνάντηση των Κρατών μερών στη Σύμβαση της UNESCO του 1970, υιοθετήθηκε πρόταση για τη Σύσταση Ειδικής Επιτροπής με αρμοδιότητα την εποπτεία της εφαρμογής της Σύμβασης. Η απόφαση αυτή κρίνεται εξαιρετικά επιτυχής ιδίως για χώρες με σημαντική πολιτιστική κληρονομιά που υποφέρουν από την παράνομη διακίνηση των πολιτιστικών αγαθών τους.
Που έδρασαν οι δυνάμεις της Κατοχής
Παλαιότερα στη Βουλή είχε αποστείλει έγγραφο σχετικό με τους αρχαιολογικούς θησαυρούς που είχαν αφαιρεθεί βιαίως και παρανόμως από την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-1944) και το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης με πολιτικό προϊστάμενο τότε τον κ. Δημήτρη Ρέππα. Στο έγγραφο εκείνο, ο τότε υπουργός ενημέρωνε ότι οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τη δράση των δυνάμεων της κατοχής είναι η Κρήτη, η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, η Σάμος και η Θεσσαλία.
Ο κ. Ρέππας επικαλούνταν στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τις Εφορείες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων για την καταγραφή των απωλεσθεισών αρχαιοτήτων, καθώς και όσων επαναπατρίσθηκαν. Από τις απαντήσεις των αρμοδίων υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, διαφαίνεται ότι μικρός μόνο αριθμός αρχαίων επεστράφη. Για τα περισσότερα δεν κατέστη δυνατός ο εντοπισμός τους, αφού δεν υπήρχε η αναγκαία φωτογραφική ή σχεδιαστική τεκμηρίωση. Από τις επιστροφές, στο έγγραφο του κ. Ρέππα, γίνεται ενδεικτική μνεία στο μαρμάρινο γυναικείο άγαλμα κλαπέν από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, επιγραφές από την Αμφίπολη, το άγαλμα της Φιλίππης, μια λακωνική κύλικα και τρία κιβώτια με αρχαία από τη Σάμο (Μουσείο Βαθέως), χάλκινος τράγος (μουσείο Θέρμου), ανάγλυφο με παράσταση θράκα ιππέα (Έδεσσα), μαρμάρινη κεφαλή θεραπαινίδος από το επιτύμβιο μνημείο (Παιανία).
Το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού δια της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών επιχείρησε, το 2011, να αποσαφηνίσει ποιες αρχαιότητες έχουν επαναπατρισθεί και να καταγράψει αναλόγως και ποια βυζαντινά/μεταβυζαντινά μνημεία είχαν αρπαγεί ή καταστραφεί. Οι απαντήσεις των αρμοδίων Εφορειών Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών συγκεντρώθηκαν και δημιουργήθηκε ένας πρώτος κατάλογος μνημείων, τα οποία είχαν υποστεί λεηλασίες ή καταστροφές.
Γενικότερα πάντως, το υπουργείο Πολιτισμού συνεργάζεται με το Υπουργείο Εξωτερικών για την προώθηση ενός δικτύου συνεργασίας με πολλές χώρες μέσω της υπογραφής διμερών συμφωνιών για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών και την πρόληψη της παράνομης διακίνησης τους. Η Ελλάδα έχει ήδη υπογράψει Πρωτόκολλα Συνεργασίας με την Ελβετία, την Κίνα, τις ΗΠΑ και πολύ πρόσφατα, στις 4.3.2013, και με την Τουρκία. Σε εξέλιξη βρίσκονται διαπραγματεύσεις για την υπογραφή αντίστοιχων συμφωνιών με άλλα κράτη.
Για τα παραπάνω, ενημερώθηκε εγγράφως πρόσφατα η Βουλή, από τον υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τζαβάρα με αφορμή ερώτηση που κατατέθηκε από τον ανεξάρτητο βουλευτή Γιώργο Κασαπίδη και τον βουλευτή της ΝΔ Λάζαρο Τζαβδαρίδη για τη διεκδίκηση κλεμμένων αρχαιοτήτων και άλλων θησαυρών που φυλάσσονται σε μουσεία του εξωτερικού.
Η ψηφιακή συλλογή
Η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, ως αρμόδια για τα ζητήματα διεκδίκησης και επαναπατρισμού παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών, τηρεί ηλεκτρονικά αρχεία κλαπέντων ή και υπεξαιρεθέντων καθώς και κατασχεθέντων κινητών μνημείων. Τα αρχεία αυτά με τις αρχαιότητες που αναζητούνται στο εξωτερικό ενημερώνονται συνεχώς. Ωστόσο η αναζήτηση αντιμετωπίζει αντικειμενικές δυσκολίες, καθώς συχνά δεν υπάρχουν φωτογραφίες των αρχαιοτήτων που εκλάπησαν στο παρελθόν, γεγονός που δυσχεραίνει τόσο την ταύτιση όσο και τη διεκδίκησή τους. Στο πλαίσιο αυτό, η Γενική Γραμματεία Πολιτισμού ζήτησε κατά προτεραιότητα τον συνεχή εμπλουτισμό των Ψηφιακών Συλλογών Κινητών Μνημείων, καθώς η τήρηση φωτογραφικού αρχείου, αποτελεί συχνά τη μοναδική αδιάψευστη απόδειξη παράνομων ενεργειών.
Στην Υπηρεσία τηρείται πλήρες ηλεκτρονικό αρχείο παράνομων ανασκαφών ή και ανελκύσεων και όπως κάνει γνωστό ο υπουργός Πολιτισμού Κώστας Τζαβάρας, ύστερα από επιτυχή τεκμηρίωση και διεκδίκησή τους, όσο και κατόπιν οικειοθελούς προσφοράς, έχουν συντελεστεί κατά το παρελθόν αρκετοί επαναπατρισμοί. Όπως ειδικότερα γίνεται γνωστό, από το 2009 έως το 2012 η αρμόδια Υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού έχει επαναπατρίσει 278 πολιτιστικά αγαθά ελληνικής προέλευσης και πολλά κιβώτια οστεολογικού υλικού, τα οποία είχαν διακινηθεί και εξαχθεί εκτός της Χώρας παρανόμως.
Ο κ. Τζαβάρας αναφέρει επίσης ότι επί του παρόντος βρίσκεται σε εξέλιξη ο χειρισμός πολλών υποθέσεων επαναπατρισμού πολιτιστικών αγαθών από διάφορες χώρες του εξωτερικού για τις οποίες γίνεται προσπάθεια να υπάρχει πάντα πλήρης αρχαιολογική και νομική τεκμηρίωση προκειμένου να εξαντλούνται όλα τα νόμιμα μέσα που διαθέτει η χώρα για την επιτυχή έκβαση των επαναπατρισμών.
Η σύμβαση της UNESCO
Ταυτόχρονα, η γενική γραμματεία Πολιτισμού συμμετέχει ενεργά σε όλες τις συναντήσεις των Διεθνών Οργανισμών-στους οποίους η Ελλάδα είναι μέλος-σχετικά με την πρόληψη της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών με σκοπό τη δημιουργία δικτύου συνεργασίας για την παρεμπόδιση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών. Πιο συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 2012, κατά τη 2η Συνάντηση των Κρατών μερών στη Σύμβαση της UNESCO του 1970, υιοθετήθηκε πρόταση για τη Σύσταση Ειδικής Επιτροπής με αρμοδιότητα την εποπτεία της εφαρμογής της Σύμβασης. Η απόφαση αυτή κρίνεται εξαιρετικά επιτυχής ιδίως για χώρες με σημαντική πολιτιστική κληρονομιά που υποφέρουν από την παράνομη διακίνηση των πολιτιστικών αγαθών τους.
Που έδρασαν οι δυνάμεις της Κατοχής
Παλαιότερα στη Βουλή είχε αποστείλει έγγραφο σχετικό με τους αρχαιολογικούς θησαυρούς που είχαν αφαιρεθεί βιαίως και παρανόμως από την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-1944) και το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης με πολιτικό προϊστάμενο τότε τον κ. Δημήτρη Ρέππα. Στο έγγραφο εκείνο, ο τότε υπουργός ενημέρωνε ότι οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τη δράση των δυνάμεων της κατοχής είναι η Κρήτη, η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, η Σάμος και η Θεσσαλία.
Ο κ. Ρέππας επικαλούνταν στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τις Εφορείες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων για την καταγραφή των απωλεσθεισών αρχαιοτήτων, καθώς και όσων επαναπατρίσθηκαν. Από τις απαντήσεις των αρμοδίων υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, διαφαίνεται ότι μικρός μόνο αριθμός αρχαίων επεστράφη. Για τα περισσότερα δεν κατέστη δυνατός ο εντοπισμός τους, αφού δεν υπήρχε η αναγκαία φωτογραφική ή σχεδιαστική τεκμηρίωση. Από τις επιστροφές, στο έγγραφο του κ. Ρέππα, γίνεται ενδεικτική μνεία στο μαρμάρινο γυναικείο άγαλμα κλαπέν από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, επιγραφές από την Αμφίπολη, το άγαλμα της Φιλίππης, μια λακωνική κύλικα και τρία κιβώτια με αρχαία από τη Σάμο (Μουσείο Βαθέως), χάλκινος τράγος (μουσείο Θέρμου), ανάγλυφο με παράσταση θράκα ιππέα (Έδεσσα), μαρμάρινη κεφαλή θεραπαινίδος από το επιτύμβιο μνημείο (Παιανία).
Το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού δια της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών επιχείρησε, το 2011, να αποσαφηνίσει ποιες αρχαιότητες έχουν επαναπατρισθεί και να καταγράψει αναλόγως και ποια βυζαντινά/μεταβυζαντινά μνημεία είχαν αρπαγεί ή καταστραφεί. Οι απαντήσεις των αρμοδίων Εφορειών Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών συγκεντρώθηκαν και δημιουργήθηκε ένας πρώτος κατάλογος μνημείων, τα οποία είχαν υποστεί λεηλασίες ή καταστροφές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου